HƯỚNG DẪN KHỞI NGHIỆP

Ọt ga nít cô cô nớt

Các bạn đang sống trong thời kỳ dân số vàng. Đó là thời kỳ đặc biệt nhất của mỗi dân tộc, khi lứa tuổi lao động chiếm tỷ lệ cao nhất trong tháp dân số. Tuy nhiên, do lực lượng doanh chủ (chủ doanh nghiệp) còn quá mỏng, tình trạng thất nghiệp phổ biến và ngày càng tăng cao. Giải pháp các nước thời điểm dân số vàng là khuyến khích “tinh hoa” làm chủ. Thường “tinh hoa” chiếm 5%, lớp 100 bạn thì sẽ có khoảng 5 bạn làm được cơ đồ, giải quyết việc làm cho 95 bạn kia. Bạn trẻ có tố chất 5% này, phải được truyền cảm hứng, nghĩ lớn, kinh nghiệm để khởi nghiệp. Tinh hoa muốn có thành tựu, thì phải lao ra đường làm chân tay để va chạm, có street smart, biết tâm tư nguyện vọng của đủ hạng người. Sau này dưới trướng mình là tài xế, lao công, công nhân, kế toán gì mình đều hiểu sâu tâm lý của họ…vì đã kinh qua hết. Không ai bước ra làm chủ được chỉ từ sách vở, bàn phím, con chuột, máy lạnh và những tiếng thở dài.

1. Khởi nghiệp về sản xuất. Bạn trẻ nên làm việc cho nhà máy nước ngoài đặt tại VN, hoặc xách giỏ đi làm việc thực tập sinh, xuất khẩu lao động ở nước ngoài, quan sát để ý học tập. Người ta kinh tế thị trường mấy trăm năm, mình nên để ý, chọn 1 nghề, 1 ngành, 1 lĩnh vực để nghiên cứu sâu. Làm để học nghề, không phải vì lương. 3-5 năm sau, quay về nước khởi nghiệp. Nếu chạy theo tiền bạc của người làm công ở nước ngoài, thì vẫn chỉ là nước xuất khẩu lao động đơn thuần như Philippines. Tiền vài ba chục tỷ đô la gửi về đó, không bền vững. Thập niên 60-70, mấy nước châu Á đều xuất khẩu lao động cả, đặc biệt là sang các nước giàu dầu mỏ. Khi họ lộn xộn chiến tranh, hàng loạt lao động Philippines về nước và nộp hồ sơ đi nước khác làm tiếp, trong khi lực lượng lao động người Hàn, người Đài, Malay, Thái..trở về và xây dựng những nhà máy, công xưởng (Gõ google chấm com từ khoá “thực tập hưởng lương, tu nghiệp sinh, xuất khẩu lao động, co-operative education, paid internship, học nghề hưởng lương ở nước ngoài, đào tạo nghề vừa học vừa làm ở nước X, Y nào đó mình muốn đi, muốn bắt chước họ..”).

2. Khởi nghiệp về nông nghiệp. Giới trẻ nông thôn đang có xu hướng đổ xô về thành thị để bung lụa thời tuổi trẻ, nước nào cũng thế. Tuy nhiên, nên xác định rõ mình có phù hợp để thành công ở thành phố không. Cách đây 20 năm, Tony vừa ra trường chỉ với bằng B Anh Văn, lương 300 đô la thử việc, bây giờ rất khác. Dân du học về nhiều, các ngóc ngách ngành kinh tế đã được phủ kín dần, mình chen chân vô càng khó nếu vẫn làm y chang người ta. Nên phải khác, phải sáng tạo cái mới nếu ở thành phố. Mở quán cà phê pha phin, tuyển nhân viên mặc áo 2 dây ra vô cười nói thì sao cạnh tranh lại chuỗi Starbucks, the Coffee bean…Thành phố sẽ là thiên đường dành cho người cực giỏi, cá tính. New York, phố Wall không dành cho người tài năng tầm tầm. Thì thôi, mình đi Iowa, Wisconsin bẻ bắp hái ngô, ở đó còn cơ hội.

Đất đai ở nông thôn sẽ bỏ trống dần do di dân lên phố. Các bạn trẻ nên tập hợp lại, dồn điền tích thổ. Lập dự án dựa trên lợi thế của địa phương mình. Ví dụ vùng đất này trồng được chuối, lập dự án, mời gọi đầu tư, xách giỏ đi tiếp thị với người nhập bên Nhật, bên Hàn, bên Nga…những nước xứ lạnh trồng không được loại cây này. Mình tiếp thị, ký kết hợp đồng, có đầu ra ngon lành để phát triển. Các bạn ở Thốt Nốt, Hậu Giang đã làm được mô hình này, có 1 bạn đã trồng tới 180,000 gốc chuối/ trang trại và tháng nào cũng cả chục công ten nơ xuất đi. Dứa (thơm) chỉ có khoảng 20 nước trồng được, vì cần khí hậu nóng ẩm, trong khi 200 nước tiêu dùng, ở châu Âu 1 quả bán giá khoảng 200.000 đồng. Tony khuyến nông, là khuyến như vậy, không phải về có mấy mét vuông đất trong nhà rồi trồng 10 cây chuối, nuôi 7 con gà, sáng cho gà ăn rồi ngồi buồn nặn mụn miết cho hết ngày. Rùi 3 tháng thì ớn óc, cuồng chân cuồng cẳng, rồi lại ra quốc lộ bắt xe vọt lên thành phố rũ rượi xin việc. Cũng đừng khởi nghiệp với vài mét vuông đất trồng rau sạch, 99% bạn khởi nghiệp với “rau sạch” đều tèo, vì xã hội bây giờ mặc dù quan tâm nông sản sạch bẩn, nhưng chỉ mua giá rẻ. Nên việc khởi nghiệp rau sạch chỉ là cơ hội để mình trải nghiệm thất bại, sau đó làm cái khác thành công.

3. Khởi nghiệp về công nghệ: việc nghĩ ra cái gì đó ứng dụng kiếm được khối tiền như Uber, grabcar, airbnb… Hoặc làm cái game cho mọi người download xuống chơi, ngày nào cũng kiếm vài chục ngàn đô như bạn gì đó ở Hà Nội. Đó là xu thế mới dành cho các bạn trẻ giỏi công nghệ. Tuy nhiên cái này hơi khó do đặc tính Á Đông thụ động vở sạch chữ đẹp con ngoan trò giỏi….khiến người bắt chước follow thì nhiều chứ người nghĩ ra cái mới, người sáng tạo cá tính rất hiếm. Có thì các bạn đó cũng đã âm thầm làm giàu và nghỉ hưu đâu đó trên thế giới ở tuổi 30 rồi.

4. Khởi nghiệp về xuất khẩu: Coi các doanh nghiệp đang bán hàng trong nước mạnh mà chưa bán ra nước ngoài được, nói “chuỵ để em, em học kinh tế, em học ngoại thương, em học ngoại ngữ giỏi chứ không phải người thường, em sẽ mang hàng chị ra quốc tế”. Gánh rau ầm ầm ra chợ Tây. Để dành thị trường thương mại trong nước cho chị Ba chị Bảy đi, họ không có biết tiếng Anh. Mình cử nhân thạc sĩ, không giành việc với họ.
nuoc-dua
5. Khởi nghiệp về du lịch: Tổ chức các tour lạ lùng, thú vị…để dụ Tây sang. Nhà mình ở quê cũng làm thành “biệt phủ nghỉ dưỡng”. Mình bắt nó (khách du lịch) ngồi trong resort hotel homestay của mình giữa cánh đồng, mình đấm bóp mát xa cắt móng chân tỉ tê cho nó, miễn phí hết, cho nó khát nước cháy cổ họng. Mình mua cái tủ lạnh, quả dừa dân quê đang bán có 5000 đồng, mình để cả chục buồng ướp lạnh, treo bảng “ọt ga nít cô cô nớt” (organic coconut), giá 5 đô/quả. Nó khát quá uống 10 quả liền. Mình tươi cười “chặt nghệ thuật” mà nó vui lòng. Mấy nước khác làm du lịch đều thế cả. Tour Thái Lan rao có 3-4 trăm đô cho mấy ngày trọn gói, ở hotel 3-4 sao, chứ hiếm ai đi về mà hẻm xài cả ngàn đô la cả. Tiêu hết tiền mà về hài lòng vui vẻ mới chết.

6. Những khởi nghiệp khác: tự mình nghĩ ra chứ Tony hết biết rồi. Nếu mình là “tinh hoa”, nên đọc lại bài này 1 lần nữa để thấy bài này cũng hay, cũng dễ thương. Hẻm phải “mèo khen mèo dài đuôi” đâu, nhưng tại đuôi nó dài quá, giấu hẻm được.

Tác giả: Tony Buổi Sáng